طب سنتي چيني ( TCM ) چيست ؟

طب سنتي چيني ( TCM ) بر اساس مدل انرژي بدن استوار است تا مدل بيوشيميايي طب غربي . چينيان باستان در وراي تمامي زندگيها و مراحل آن يك انرژي حياتي يافته اند . آنها به اين انرژي qi ( كه شي ء تلفظ ميشود ) گفتند. در جريان توجه به چگونگي جلوگيري و درمان بيماريها اين پزشكان دريافتند كه انرژي ذكر شده در مسيرهاي خاصي از بدن جريان دارد كه مريديان ناميده مي شوند. هر يك از اين مريديان ها با يك سيستم فيزيولوژيكي مخصوص و ارگان دروني در ارتباط است .بيماري در اثر نارسايي و يا عدم توازن انرژي در اين مريديان ها و سيستم فيزيولوژيكي مرتبط با آنها بوجود مي آيد .

نقاط سوزنكاري، مكانها و محلهاي خاصي در طول اين مريدينها هستند . هر نقطه داراي يك اثر قابل پيش بيني بر روي انرژي حياتي عبور كننده از آن مي باشد. دانش امروزي تاكيد كرده است كه اين نقاط داراي بار الكتريكي هستند كه به نوبه خود اثباتي بر موقعيت مريديانها مي باشد.

طب سنتي چيني از سيستم ظريف و پيچيده تشخيص زباني و نبض ، لمس و معاينه نقاط و مريديان ها ، تاريخچه پزشكي بيمار و ساير علائم و نشانه ها براي اتخاذ يك تصميم درست و تشخيص تركيبي استفاده مي كند. پس از آن برنامه هاي درماني براي رساندن بدن به يك حالت متوازن و سلامت اجرا ميشود. بسياري از بيماريها با استفاده از طب سوزني و چيني به سرعت بهبود مي يابند. با اين حال برخي از بيماريها كه در طول سالهاي متمادي گسترش و توسعه يافته اند فقط در پرتو برنامه هاي دراز مدت درماني و به تدريج درمان ميشوند. همانند ساير روشهاي درماني . عواملي مانند ديدگاه و نقطه نظر بيمار ، رژيم غذايي ، اراده و شرايط زندگي بر نتايج حاصل از درمان تاثير دارند .

شكل گيري و توسعه TCM

طب سنتي چيني داراي تاريخچه باستاني است . قديمي ترين وسايل دست ساز كه تا كنون كشف شده اند ، سوزنهاي سنگي هستند كه در ويرانه ها ي عصر حجر جديداً از زير خاك بيرون كشيده شده اند . كتيبه هاي روي استخوانها و همچنين روي پوسته لاك پشت را كه به دوره “ شان دنياستي “ ، حدود 3000 سال قبل برمي گردد و نشان دهنده اولين آثار نوشته شده تصويري مربوط به طب سوزني و موگزيباسيون مي باشند. در طول قرون سوم و دوم قبل از ميلاد كتاب “ شاهكارهاي داخلي امپراطور زرد “ تاليف گرديد . اين اثر پايه هاي تئوريك طب چيني را مطرح كرد كه تا كنون نيز باقي مانده است . محتواي اين اثر برجسته عبارتند از : فيزيولوژي و آسيب شناسي بدن ، پايه هاي تشخيص ، جلوگيري و درمان بيماريها .

شاخصه هاي خاص و بارز TCM
TCM تعريف خاص خودش را از فعاليتهاي فيزيولوژيكي و تغييرات پاتولوژيكي بدن انسان دارد. همچنين داراي شاخصه هاي تشخيصي و متمايز كننده بسياري در نحوه تشخيص و درمان بيماريهاست . اين سيستم تئوريك برجسته داراي دو ويژگي اساسي است كه عبارتند از : مفهوم انسجام و درمان بر اساس تمايزات سندرم ها . بعنوان مثال : اين سيستم بدن انسان را همانند يك واحد ارگانيك در نظر ميگيرد . مركز اين سيستم ، سيستم ارگانهاي زانگ – فو است كه از طريق يك سيستم گسترده تر از مريديان ها بهم مربوط مي شوند.

همچنين طب سنتي چيني ، ارتباط بين انسان و طبيعت را همانند يك واحد هماهنگ و يكپارچه در نظر ميگيرد . با اين حال كه به اهميت 6 فاكتور آب و هوايي و 7 فاكتور حسي در بيماريزايي آگاه است ، ولي به فاكتورهاي بيماريزايي دروني بيشتر اهميت مي دهد . يك سيستم تشخيصي تمايز سندرم ها ( بيان ژنگ ) را بر اساس چهار روش تشخيصي ، هشت سندرم اصلي ، ايجاد كرده است . همچنين تمايز سندرم ها بر اساس فرضيه ارگانهاي زانگ – فو نيز صورت مي پذيرد .در سيستم TCM اولويت اول در جلوگيري است و درمان در جايگاه دوم قرار دارد . در اين سيستم موارد زير در درمان بيماري مد نظر قرار ميگيرند. : ابتدا توجه به دليل اصلي ، و در عين حال در نظر قرار دادن شرايط آب و هوايي و فصلي . موقعيت جغرافيايي و طبع و بنيه بيمار .

تئوريهاي اصلي و پايه TCM

تئوري يين – يانگ ، پنج عامل ( عنصر ) ، ارگانهاي زانگ – فو ، مريديان ها ، نقاط سوزنكاري ، qi ، خون و مايعات بدن ، هفت حس و شش عامل بيماريزا ، چهار روش تشخيص و تمايز سندرم ها كه تشكيل دهنده دانش اصلي طب چيني و سوزني و موگزيباسيون هستند ، شكل هاي اصلي درمان را تشكيل مي دهند.

مفهوم Qi در TCM

چينيان باستان يك نيروي زندگي بخش يا انرژي حياتي را كه Qi ناميدند توصيف كردند كه اين نيرو ( انرژي ) در جهان هستي و تمامي موجودات زنده وجود دارد. Qi ميتواند و البته بايد بطور مداوم حركت و تغيير داشته باشد .

Qi عمدتاً از طريق غذا و تنفس وارد بدن ميشود و پس از استخراج انرژي در راستاي مسيرهاي ويژه كه مريديان ناميده مي شوند در بدن گردش دارد. مريديانها ، ارگانهاي حياتي داخلي بدن را با پوست و ماهيچه هاي روي سطح بدن ارتباط مي دهند . همچنين كانالهاي ارتباطي بين ارگانهاي حياتي و ارگانهاي جانبي بدن بحساب مي آيند.

تا زمانيكه Qi آزادانه در مريديان ها گردش دارد بدن سالم و سلامت خواهد بود . توقف گردش Qi در طول مريديان منجر به درد و بيماري ميشود. طب سوزني ميتواند چنين توقفي را از طريق رساندن Qi به نقاطي كه دچاركمبود و نارسايي Qi شده اند و يا خارج كردن آن از محل هايي كه فراواني وجود دارد اصلاح كند.