گیاه شنبلیله

اصلی ترین نواحی کشت شنبلیله ( که به عربی آن را «حلبه» می گویند و به علت شکل ظاهری اش «پای پرنده» نیز خوانده می شود ) جنوب فرانسه، ترکیه، شمال آفریقا، هند، چین و کشور ما ایران است.

طبیعت شنبلیله گرم و خشک و با رطوبت فضیله است و در منابع مختلف خواص درمانی بسیاری برای این گیاه ذکر شده است. از جمله درمان زکام و دیابت، شیرافزایی، کمک به بهبود التهاب های موضعی پوست، زخم ها و اگزما به صورت ضماد. یا در طب چینی:” درد ناحیه تحتانی شکم، ناتوانی جنسی و فتق “و یا در طب هندی: تب، استفراغ، بی اشتهایی عصبی، سرفه، برونشیت و کولیت و …

در منابع طب ایرانی نیز موارد کاربرد درمانی بسیاری برای این گیاه ذکر شده که موارد زیر تنها بخشی از آنهاست:

• برگ شنبلیله، منضج و ملین و محلل و مدر بول و حیض است و جهت بیماری های سرد و سرفه بارد و ورم طحال و درد کمر و جگر و رحم و سردی مثانه و ضماد آن برای تقویت مو مفید است . ولی جالب توجه آن که طبق گفته مرحوم عقیلی خراسانی در کتاب مخزن الادویه خوردن آن با نان مانع تلیین آن است.
• همچنین تخم آن ملین و منضج و محلل و مبهی و مدر حیض و مقوی ریه و معده می باشد.
• مصرف خوراکی شامل شنبلیله، آرد گندم، شکر و عسل و موجب فربهی بدن و اصلاح حال می گردد. مطبوخ شنبلیله و عسل مسهل است و جهت اسهال مواد محتبس در سینه و کمک به درمان بیماری های ریوی چون سرفه و تنگی نفس و دفع بلغم لزج و همچنین درمان بواسیر مفید می باشد و برای پاکسازی امعاء نیز به کار می رود.
• از سوی دیگر مصرف طبیخ آن به تنهایی یا با سایر ادویه مناسب، موجب ادرار بول و حیض و همچنین آسان شدن زایمان می گردد و از نطول طبیخ آن و نشستن در آن نیز برای سهولت زایمان و تنقیه رحم استفاده می شده است. جالب توجه آن که در منابع گیاه درمانی نیز به ممنوعیت استفاده از این گیاه دارویی در هنگام بارداری اشاره شده است.
• سایر موارد ذکر شده در خواص دارویی این گیاه عبارتند از: رفع بوی بد مدفوع، کمک به درمان شکستگی ها و رفع سستی اندام ها، رفع ورم های ظاهری چون ورم های پوستی و چشمی و ورم های اندام های داخلی چون طحال و رحم، درمان سوختگی با آتش و شقاق بارد، نیکو گرداندن رنگ رخساره و …
• اما تنها موارد مصرف ثابت شده توسط Commission E درمان کاهش اشتها و درمان التهاب ها ( و نه ورم ها) ی پوستی است. در مورد عوارض استفاده دارویی از گیاه شنبلیله و فراورده های آن، بجز حساسیت پوستی در موارد مصرف مکرر موضعی دارو، عوارض جانبی خاصی ذکر نشده است.
• اما PDR، بارداری را به عنوان مورد عدم مصرف قطعی این دارو ذکر کرده است. این گیاه به صورت کپسول های ۵۷۵، ۶۱۰ و ۶۲۶ میلی گرمی فرآوری شده است و البته شکل های دم کردنی آن نیز موجود می باشد. میزان مصرف روزانه دارو ۶ گرم است و مثلا در موارد کاهش اشتها می توان دم کرده ۲ گرم از آن را سه بار در روز، در حالت ناشتا مصرف کرد.