ديابت حاملگي

در حاملگي مقاومت به انسولين افزايش مي‌يابد و لذا برخي از زنان  در حين حاملگي مستعد ديابت خواهند شد. علت ايجاد مقاومت به انسولين ترشح هورمون‌هاي ايجادكننده ديابت از جفت است؛ از طرفي كاهش فعاليت و افزايش دريافت كالري در حين حاملگي نيز مي‌تواند به ايجاد ديابت كمك كند . در مجموع ديابت حامگي زماني رخ مي‌دهد كه عملكرد غده پانكراس جهت غلبه بر مقاومت به انسولين ناكافي باشد. تشخيص و درمان ديابت حاملگي بسيار مهم است، زيرا عوارض مهمي در صورت عدم كنترل قندخون ايجاد خواهد شد. وجود قندخون ناشتاي بالاي 105 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر در 4 الي 8 هفته آخر حاملگي با افزايش خطر مرگ داخل رحمي همراهي دارد و اگرچه ديابت حاملگي با ميزان كمتري از قندخون ناشتا با افزايش مرگ و مير جنين همراه نيست اما ديابت حاملگي با هر شدتي خطر ايجاد جنين و نوزاد ماكروزوم (وزن بالاتر از 1/4 كيلوگرم) و برخي اختلالات متابوليك در نوزاد متولد شده شامل افت قندخون، افت كلسيم و زردي را افزايش مي‌دهد. ديابت حاملگي با افزايش فشار خون و افزايش احتمال نياز به انسولين در مادر نيز همراه است.
شيوع:
شيوع ديابت حاملگي درجهان متفاوت بوده و در نژادهاي مختلف، متفاوت است. در مطالعات مختلف شيوع آن از 4/1 درصد تا 14/ درصد گزارش شده است.
چه افرادي و در چه زماني بايد از جهت ديابت حاملگي مورد ارزيابي قرار گيرند؟
ارزيابي عوامل مستعدكننده ديابت حاملگي در اولين ويزيت يك زن حامله بايد انجام گيرد. افرادي كه احتمال ايجاد ديابت حاملگي در آنها خيلي بالاست افرادي با چاقي شديد، سابقه فاميلي ديابت حاملگي، وجود قند در آزمايش ادرار، سابقه فاميلي قوي از ديابت و سابقه بيماري تخمدان پلي كيستيك بايد هرچه سريع‌تر از جهت احتمال ديابت حاملگي تحت بررسي قرار گيرند و اگر در اين زمان تشخيص ديابت حاملگي رد شد، اين افراد مجددا بايد در هفته 24 الي 28 حاملگي تحت بررسي قرار گيرند و زناني كه ريسك پاييني از جهت ابتلا به ديابت حاملگي دارند (سن كمتر از 25 سال، وزن نرمال قبل از حاملگي، نداشتن ديابت، منسوبين درجه اول، عدم وجود سابقه‌ از اختلال در ميزان قندهاي قبلي، عدم وجود سابقه قبلي ضمن حاملگي كه روند نرمال خود را طي نكرده است)، نيازي به انجام غربالگري از جهت ديابت حاملگي ندارند. لازم بذکر است بيماري، ريسك پايين از جهت ديابت حاملگي دارد كه تمام موارد ذكر شده را داشته باشد و بيماراني كه ريسك متوسطي از جهت ديابت حاملگي دارند (هيچ يك از عوامل خطر ذكر شده در بيماران با ريسك خيلي بالا را نداشته اما تعدادي از عوامل ذكر شده در مورد افراد با ريسك پايين را دارند) بايد در سن حاملگي 24 الي 28 هفته تحت ارزيابي قرار گيرند.
چه آزمون جهت غربالگري استفاده مي‌شود؟
جهت غربالگري ديابت حاملگي مي‌توان از تست‌هاي يك مرحله‌اي يا دو مرحله‌اي استفاده كرد. در آزمون دو مرحله‌اي قندخون پلاسما يا سرم يك ساعت بعد از استفاده از 50 گرم قند، سنجيده مي‌شود و اگر قندخون بعد از يك ساعت بالاتر يا مساوي 130 باشد، بايد در يك روز ديگر 100 گرم گلوكز خوراكي دريافت كرده و با توجه به نتايج آزمون كه تفسير آن برعهده پزشك معالج است، مورد ارزيابي قرار گيرد. در آزمون يك مرحله‌اي، بيمار از ابتدا، 100 گرم گلوكز را دريافت كرده و تحت ارزيابي قرار مي‌گيرد.
درمان:
تمام بيماران با ديابت حاملگي بايد تحت رژيم درماني قرار گيرند و در صورت عدم كنترل قندخون توسط رژيم درماني، اين بيماران كانديد درمان با انسولين هستند. لازم به ذكر است استفاده از داروهاي خوراكي پايين‌آورنده قندخون در ديابت حاملگي توصيه نمي‌شود و اگر قندخون نرمال بود حداقل هر 3 سال يك بار تحت ارزيابي مجدد قرار گيرند ولي اگر اختلال در ميزان قندخون وجود داشت بايد ساليانه از جهت احتمال ايجاد ديابت ارزيابي شوند. و از آنجايي كه اين افراد در خطر زيادي از جهت ايجاد ديابت هستند بايد تغيير در شيوه زندگي‌شان شامل رژيم درماني و فعاليت فيزيكي را جزء اساسي‌ترين برنامه زندگي خود قرار داده و وزن خود را همواره در حد نرمال نگه دارند.
آيا احتمال ايجاد ديابت در آينده در زناني با ديابت حاملگي وجود دارد؟
زناني با ديابت حاملگي در خطر ابتلا به ديابت (معمولا نوع 2) هستند، لذا تمام بيماران با ديابت حاملگي بايد 16 الي 12 هفته بعد از زايمان از جهت ديابت احتمالي تحت بررسي و آزمايش قرار گيرند.