تأثیر سم آفلاتوکسین در بروز سرطان

آفلاتوکسین‌ها توسط دو گروه از قارچ‌ها تولید می‌شوند که به دلیل سمی بودن می‌توانند سرطان زا، جهش زا، موجب بیماری‌های کبدی و حتی مرگ شوند. این ترکیبات به عنوان سرکوبگر سیستم ایمنی نیز شناخته شده‌اند که به وسیله خوردن غذاهای آلوده یا استنشاق وارد بدن شده و با عبور از روده کوچک جذب خون شده و در بافت‌های مختلفی از جمله ریه، کبد، سیستم ایمنی، تناسلی، عصبی و گوارشی تجمع پیدا می‌کنند و از این بین بیشترین تجمع را در کبد دارند. آفلاتوکسین‌ها جزو ترکیبات سرطان زا به شمار می‌آیند و سبب کاهش و سرکوب عملکرد سیستم ایمنی می‌شوند و از این طریق سبب بیماری زایی می‌گردند.

این سموم قارچی در شرایط آب و هوایی مناسب رشد برای کپک‌های قارچی مانند آب و هوای گرم، مرطوب و تاریک داخل انبارهای نگهداری غلات، رشد می‌کنند. این ترکیبات باعث مرگ، سرطان بویژه سرطان کبد، کاهش باروری در گیاهان و حیوانات و همچنین سبب آلودگی در مرغ‌ها و ایجاد علائمی مانند کاهش تخمگذاری در آنها می‌شوند.  تقریباً چهار دهه است که دانشمندان مؤسسه ملی علوم سلامت محیط (NIEHS) تحقیقات خود را روی تأثیر آفلاتوکسین در ایجاد سرطان کبد متمرکز کردند. کشف تغییرات ژنتیک ژنهای مرتبط، به درک بهتر ارتباط بین آفلاتوکسین و سرطان منجر می‌شود و همچنین در توسعه استراتژی‌هایی برای پیشگیری از سرطان می‌تواند مؤثر باشد.

آفلاتوکسین‌ها روی غلات کامل نظیر ذرت، گندم، برنج و دانه‌هایی مانند فندق، بادام، گردو و فلفل سیاه رشد می‌کنند.  ذرت یکی از بزرگترین، بیشترین و مهم‌ترین غلات مصرفی در جهان است و در صادرات غذا و مواد غذایی در بین چند کشور از جمله هندوستان مورد توجه است. وجود لکه‌هایی روی دانه‌ها مخصوصاً ذرت یکی از نشانه‌های وجود آفلاتوکسین در آنها است و همین دلیلی برای کاهش اقتصاد کشورهای تولید‌کننده خواهد بود.  در بیشتر کشورها ذرت‌ها در انبارهایی نگهداری می‌شوند که بیشتر آنها در زمین‌های کشاورزی زیر نور خورشید و گرما یا باد و بارندگی وجود دارند. همچنین آنها وقتی به انبارها برده می‌شوند داخل کیسه‌های پلاستیکی در رطوبت و گرما نگهداری می‌شوند و خودبه‌خود شرایط مطلوب رشد برای آفلاتوکسین‌ها فراهم می‌گردد و این مواد غذایی خوراک دام و طیور یا انسان‌ها می‌شود. آفلاتوکسین‌ها تحت واکنش‌های شیمیایی در کبد به هپاتوکسین‌های خطرناک و سرطان زا تبدیل می‌شوند.
روش‌های خنثی‌سازی آفلاتوکسین ها:
٭جداسازی فیزیکی
٭ جداسازی مکانیکی
٭ غیرفعال کردن توسط حرارت
٭ پرتونگاری
٭ جداسازی شیمیایی (استخراج با حلال، گازکلرین10%، آمونیاک، Naclo5%، HSCAS)
٭ موادشیمیایی گیاهی یا فیتوکمیکال‌ها (ایزوتیوسیانات، فلاونوئید، آلیسین و کلروفیلین)
٭ روش‌های بیولوژیک (غیرفعال کردن توسط میکروب‌ها ازجمله فلاووباکتری