منشور غذايی برای كودكان بيمار
یکی از بیماری‌هایی كه در بین كودكان شیوع زیادی دارد و برعكس عفونت‌های تنفسی، معمولاً در فصول گرم سال بیشتر در اطفال بروز می‌نماید، عفونت‌های گوارشی است. دل‌درد، دل‌پیچه، اسهال و گاه تهوع، استفراغ و تب از علائم این اختلال می‌باشند كه در این مقوله به برنامه غذایی در اسهال پرداخته می‌شود.
– یكی از باورهای غلطی كه در مورد اسهال در بین برخی خانواده‌ها وجود دارد این است كه باید آب و مایعات از برنامه غذایی حذف گردند. حذف آب و مایعات چنانچه برای مدت طولانی ادامه یابد بسیار خطرناك است، به‌خصوص برای كودكان می‌تواند حتی منجر به مرگ گردد.
از آنجا كه دفع آب از بدن به هنگام بروز اسهال بسیار افزایش می‌یابد و قسمت قابل توجهی از آب میان بافتی از دست می‌رود، لذا لازم است در این عارضه مقدار بیشتری آب و مایعات نوشیده شود تا شخص مبتلا به كم‌آبی نگردد.
– برخی از والدین به هنگام ابتلاء كودكانشان به اسهال، مصرف انواع آبمیوه‌ها را برای آنان ممنوع می‌نمایند و معتقدند كه مصرف آبمیوه باعث تشدید بیماری و وخامت بیشتر حال بیمار خواهد شد.
– انواع میوه‌های تازه نیز در مدت زمان ابتلاء به اسهال تحریم می‌گردند. بسیاری از افراد معتقدند كه میوه‌ها به علت داشتن فیبر غذایی باعث تحریك دستگاه گوارش و دفع سریع مواد غذایی از روده‌ها می‌شوند، بنابراین شدت اسهال را بیشتر و مدت زمان ابتلاء به این بیماری را طولانی‌تر می‌نمایند.
– یكی دیگر از موادی كه معمولاً در زمان بروز اسهال از برنامه غذایی كودك حذف می‌شود، شیر است كه از هنگام شروع این عارضه، تا چند روز پس از بهبودی، كودك از مصرف آن منع می‌گردد.
– پنیر نیز از موادی است كه در بسیاری از خانواده‌ها مصرف آن در دوران ابتلاء به اسهال ممنوع می‌شود.
– عادت دیگری كه در بسیاری از خانواده‌های ایرانی مرسوم است، تحریم انواع گوشت اعم از گوشت قرمز، مرغ و ماكیان یا ماهی در زمان بروز اسهال می‌باشد.
– باور دیگری كه در بین بسیاری از خانواده‌ها شایع است، عقیده بر مضر بودن انواع سبزی و سالاد به هنگام بروز اسهال می‌باشد. حتی بعضی از افراد، از سبزیجات پخته نیز در برنامه غذایی خود استفاده نمی‌كنند.
در مقابل این تحریم‌ها، مصرف بعضی مواد غذایی یا نوشیدنی‌ها توسط برخی افراد در موارد ابتلاء به اسهال، افزایش می‌یابد. این اشخاص بر این باورند كه استفاده از انواعی از مواد یا آشامیدنی‌ها تأثیر مهمی بر سلامت انسان دارد و به كند شدن حركات دستگاه گوارش و در نتیجه بهبود اسهال كمك می‌نماید.
– از جمله افزودن شكر زیاد به مواد غذایی یا استفاده از مواد شیرین جهت تأمین انرژی مورد نیاز شخص مبتلا به اسهال.
– استفاده از منابع دارویی ویتامین C و یا آب لیموشیرین تازه به مقدار زیاد جهت تأمین نیازهای كودك به این ویتامین.
– مصرف نوشابه‌های گازدار همراه غذا یا به تنهایی به صورت میان‌وعده.
– استفاده از مواد حاوی سوربیتول بالا مانند آب سیب و هلو.
– افزایش مصرف چای و نیز قهوه كه بنا بر عقیده برخی از مادران به هنگام بروز اسهال برای كنترل این عارضه و بهبود آن در كودكان مفید است و مصرف آن توصیه می‌شود.
– مصرف مقدار زیادی ماست جهت كاهش دفع و كنترل اسهال.
در این مقوله به تأثیر تحریم‌های غذایی كه در موارد بروز اسهال در خانواده‌ها وجود دارد و نیز اثرات مصرف مواد یا آشامیدنی‌هایی كه به هنگام ابتلاء به این اختلال، بنا بر باور بسیاری از افراد توصیه می‌شود می‌پردازیم:
– مصرف میوه‌ها و آبمیوه‌های حاوی پكتین مانند سیب و موز در كند شدن حركات دستگاه گوارش و كاهش تخلیه روده مؤثر است و به بهبود اسهال كمك می‌كند. علاوه بر آنكه میوه‌ها و آبمیوه‌های تازه به علت دارا بودن مقادیر قابل توجهی ویتامین و نیز مقدار مناسبی مواد معدنی از قبیل پتاسیم، به تأمین نیازهای كودكان كمك زیادی می‌نمایند. همچنین قند موجود در میوه‌ها و آبمیوه‌ها موجب تأمین قسمتی از كالری مورد نیاز روزانه می‌شود. لازم به ذكر است كه در مصرف این مواد نباید افراط شود، زیرا در صورت مصرف زیاد، اثرات معكوس بر بهبود اسهال داشته و آن را تشدید می‌كند.
میوه‌ها و آبمیوه‌ها بهتر است در موارد اسهال شدید موقتاً از برنامه غذایی حذف شوند و سپس بعد از كنترل بیماری و كم شدن شدت آن، به‌تدریج و در ابتدا به مقدار كم وارد برنامه غذایی كودك بشوند.
– شیر از مواد غذایی بسیار مفید و ضروری برای انسان و به‌خصوص كودكان می‌باشد، ولی به هنگام بروز اسهال بهتر است مقدار آن محدود شود و از مصرف شیرهای پرچرب خودداری گردد. در ابتدا استفاده از شیرهای كم‌چربی توصیه می‌شود و پس از بهبودی نسبی اسهال، مصرف شیر معمولی برای كودكان ضروری است.
– در مورد پنیر لازم است از مصرف پنیرهای چرب و شور در همه موارد، به‌خصوص در دوران ابتلاء به اسهال خودداری شود. این مسأله نه‌تنها برای كودكان بلكه برای همه افراد اعم از بزرگ و كوچك، پیر و جوان و زن و مرد، توصیه می‌گردد. چربی موجود در پنیرهای پرچرب علاوه بر دارا بودن اثرات سوء بر سلامت انسان، می‌تواند به تشدید اسهال كمك كند و وضعیت نامساعد بیمار را وخیم‌تر نماید.
– عادت غذایی شایعی كه به هنگام بروز اسهال در اكثر خانواده‌ها وجود دارد، حذف كامل مواد گوشتی (اعم از گوشت قرمز یا سفید) از الگوی غذایی افراد از جمله كودكان است. انواع گوشت از منابع بسیار خوب و غنی پروتئین با ارزش بیولوژیكی بالا، آهن به میزان قابل توجه با كیفیت مطلوب، روی و ویتامین‌های گروه B می‌باشند. ماهی علاوه بر خواص فوق، دارای اسیدهای چرب امگا- 3 به مقدار زیاد است كه برای حفظ سلامت انسان بسیار ضروری می‌باشد. البته استفاده از گوشت‌های چرب و یا سرخ‌كرده به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و مواد گوشتی (اعم از گوشت قرمز یا سفید) باید به صورت پخته یا كباب‌شده مصرف گردند. ضمناً نباید در مصرف گوشت افراط شود، بدین‌معنا كه در ابتدا مواد گوشتی به مقدار كم وارد برنامه غذایی شوند و سپس مقدار آنها تدریجاً افزایش یابد.
– در مورد سبزی‌ها كه مصرف آنها توسط بسیاری از افراد به هنگام اسهال تحریم می‌شود، لازم به ذكر است كه سبزی‌ها از منابع غنی ویتامین‌های A و C هستند و نیز مقادیر مناسبی ویتامین‌های گروه B را دارا می‌باشند، همچنین حاوی مقدار قابل توجهی فیبر غذایی و آب بوده و نیز از نظر پتاسیم غنی هستند، به این ترتیب می‌توانند نقش مهمی در حفظ سلامت انسان و پیشگیری از بیماری‌ها داشته باشند.
در موارد ابتلا به اسهال، سبزی‌ها به صورت پخته و در مقادیر متعادل می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند و هنگامی كه اسهال رو به بهبود است مصرف سبزی‌های خام توصیه می‌گردد. البته لازم است سبزی‌های خام در ابتدا به مقدار كم وارد برنامه غذایی كودك بشوند، سپس به تدریج می‌توان مقدار آنها را افزایش داد.
لازم به ذكر است كه از مصرف سبزی‌های محرك و نفاخ به صورت پخته یا خام در موارد ابتلاء به اسهال باید خودداری شود.
سبزی‌ها و میوه‌ها به علت دارا بودن فیبر غذایی به مقدار قابل توجه، می‌توانند به اعمال طبیعی مخاط گوارشی كمك كرده و عمل جذب مواد غذایی را افزایش دهند.
نظر به اینكه سبزی‌ها و میوه‌ها از منابع غنی پتاسیم محسوب می‌شوند و با یادآوری این مسأله كه در اسهال مقدار زیادی پتاسیم از طریق مدفوع دفع می‌شود، لذا رساندن مقدار كافی پتاسیم از طریق مصرف این گروه غذایی یعنی سبزی‌ها و میوه‌ها به بدن كودكان مبتلا به اسهال ضروری است.
